Week 4

Welkom bij de 4e week!

Je hond heeft de afgelopen weken geleerd om prikkels te herkennen, keuzes te maken en zich los te maken van spanning. Deze week bouwen we dat verder uit. We gaan oefenen met zelfstandig schakelen én we introduceren een nieuwe vaardigheid: ontspannen op een vaste plek.

Het kunnen nemen van eigen beslissingen is waardevol, vooral in situaties waarin de emoties hoog oplopen. Maar minstens zo belangrijk is dat je hond leert om actief tot rust te komen. Een matje of kleedje wordt daarbij een anker: een voorspelbare, veilige plek die helpt spanning los te laten.

Met deze combinatie van zelfbeheersing én ontspanning leg je een stevig fundament voor de toekomst. Je hond leert dat kalm gedrag loont, dat hij zich veilig kan voelen in jouw nabijheid, en dat hij de wereld om zich heen in alle rust mag bekijken.

Op eigen benen leren staan

In contact blijven

In de dagelijkse interacties met je hond spelen cues, beloningen en training een belangrijke rol. Maar wanneer je hond een sterke emotie ervaart – zoals angst, frustratie of overenthousiasme – kan dit zó krachtig zijn dat hij jou negeert en direct in de uitval schiet. In die situaties is het cruciaal dat je hond leert om op eigen initiatief een betere beslissing te nemen: kalm blijven en contact met jou maken, in plaats van te reageren op de prikkel.

Zelfstandige beslissingen zijn belangrijk, omdat jij niet altijd op tijd kunt ingrijpen. Wanneer je hond leert om zélf voor een gewenste gedragsreactie te kiezen, ontstaat er meer rust en veiligheid tijdens jullie wandelingen.

Hoe bereik je dit?

Creëer positieve verwachtingen
Maak contact met jou altijd de moeite waard. Beloon je hond telkens wanneer hij uit zichzelf naar je opkijkt of aandacht geeft, zeker in situaties met afleiding. Zo bouwt je hond het idee op: “mijn mens kiezen loont altijd.”

Vroegtijdig signaleren
Leer de subtiele signalen herkennen van je hond en hier een alternatief voor te bieden. Als je hond iets opmerkt – bijvoorbeeld een andere hond of een fietser – beloon je hem zodra hij even naar jou kijkt. Hoe eerder je dit bevestigt, hoe groter de kans dat je hond bij jou blijft in plaats van in spanning te schieten.

Alternatieven aanbieden
Soms helpt het om de emotie een veilige uitlaatklep te geven. Voor een gefrustreerde hond kan dat zijn: een speeltje dragen of een korte snuffeloefening. Voor een angstige hond: extra afstand nemen. Zo leert je hond dat er andere, veilige manieren zijn om spanning te reguleren.

De verleiding weerstaan
Begin in makkelijke situaties, op grote afstand van prikkels. Beloon je hond rijkelijk wanneer hij kalm blijft en niet in de emotie schiet. Bouw dit langzaam op naar moeilijkere omstandigheden.

Rustige keuzes belonen
Beloon uitbundig wanneer je hond kalm blijft terwijl er een prikkel zichtbaar is. Dit kan zijn: ontspannen snuffelen, een losse houding aannemen of spontaan naar jou kijken. (Een overzicht van deze Briljante en Bewonderingswaardige gedragingen vind je in week 2).

Het werken met een hond die uitvalt is dus geen kwestie van emoties onderdrukken, maar van verandering van emotie en begeleiden. Je hond leert dat contact met jou en rustig gedrag de meest lonende keuzes zijn. Dit versterkt jullie samenwerking en bouwt aan een relatie gebaseerd op vertrouwen, veiligheid en wederzijds respect.

Zet die neus
aan het werk

Het reukorgaan van je hond is het allerbelangrijkste zintuig dat je hond tot beschikking heeft. Afhankelijk van het ras heeft een hond maar liefst tussen de 150 en 250 miljoen(!) geurreceptoren in het slijmvlies van de neus zitten (wij mensen hebben er slechts 5 miljoen). Gemiddeld geldt: Hoe langer de neus van de hond*, hoe meer plaats voor reukreceptoren en hoe beter het reukvermogen. Dat neemt niet weg dat een hond met een korte neus niet kan speuren, dat kunnen ze zeker wel! Ze raken echter sneller oververhit. Houd je hond dus goed in de gaten en lees de volledige informatie hieronder goed door.
* Er zijn twijfels! (zie https://doi.org/10.1037/a0039271)

 
Emoties en geuren
Een van de meest belangrijke emotionele systemen van dieren is het SEEKING systeem. Dit SEEKING systeem is actief als honden iets verkennen, onderzoeken, bekijken, voelen of vastpakken/aanraken, etc. Dit systeem is dus ook actief tijdens het speuren en jagen en het geeft een heerlijk gevoel van nieuwsgierigheid, anticipatie, opwinding en verlangen. Het activeert toenaderingsgedrag.

Honden kunnen enorm gebaat zijn bij speuren, het helpt ze hond zijn. Het is ook nog eens geschikt voor vrijwel alle honden, of ze nu jong of oud zijn, gezond of krakkemikkig. Ook voor angstige honden kan speuren enorm bevrijdend werken, doordat het activerend werkt en zorgt voor toenaderingsgedrag. 

Geurverwerking in de hersenen van honden:

  • Een aanzienlijk deel van de hersenen van een hond is betrokken bij geurverwerking. Dit komt door de enorme ontwikkeling van het reukcentrum bij honden in vergelijking met mensen. 
  • Bij honden is een groot deel van de hersenschors (de hersenschors is het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het verwerken van sensorische informatie) betrokken bij reukverwerking. De olfactorische bulbus (de geurige knobbeltjes in de hersenen) is bijzonder groot en goed ontwikkeld bij honden.

Vergelijking met mensen:

  • Ter vergelijking, bij mensen is het reukcentrum veel kleiner en minder prominent (5 miljoen geurreceptoren t.o.v. 220 bij de hond!), wat betekent dat honden een veel beter ontwikkeld vermogen hebben om geuren te detecteren en te onderscheiden. 5% van onze menselijke hersenen is betrokken bij geurverwerking, bij honden is dit 35%!

  • Speuren is de ultieme samenwerking tussen mens en hond en makkelijk om te leren.
  • Je hond heeft alle noodzakelijke eigenschappen al bij zich: een goed ontwikkelde neus!
  • Speuren geeft hond en mens een enorme kick
  • Je bouwt samen aan het zelfvertrouwen van je hond.
  • Speuren is intensief (denk-)werk, waardoor je je hond een veilige uitlaatklep kunt bieden voor overtollige energie.

Zie hier hoe het zoeken naar lekkers het emotionele SEEKING systeem activeert. Het verscheuren en consumeren herken je vast inmiddels ook uit het Predatory Motor Pattern! Tijdens het klimmen balanceren ze, lossen ze problemen op, bouwen ze aan zelfvertrouwen en raken ze enthousiast. Dopamine komt vrij en zorgt er voor dat de hond zich goed gaat voelen. 

Strooifeestje
Tijdens de wandeling kun je voertjes strooien (zoals  je kippen zou voeren), zodat je hond even afgeleid is van alle prikkels in de omgeving. Snuffelen kan enorm ontspannend werken en het leidt af.

Maaltijd in de tuin
In plaats van een aantal x per dag een maaltijd uit de bak, kun je dit ook in de tuin "verstoppen". Meerdere bakjes verspreid door de tuin bijvoorbeeld, waarbij je zo min mogelijk aanwijzingen geeft en je hond de kans biedt de neus volop te gebruiken. Begin niet te lastig, zet het op plekken waar je hond het kan zien. Dit kun je langzaam uitbreiden naar een groter gebied en later ook wat meer verstoppen. 

Heb je de smaak te pakken gekregen van al dat neuswerk?
Neem dan contact met me op voor een toegangscode tot de mini cursus speuren. 

Leren in de praktijk:
sociale wandelingen

Sociaal leren is waardevol

Honden zijn sociale dieren, net als wij mensen. Contact met soortgenoten is dus een belangrijke behoefte. Maar: het moet wel gaan om fijne interacties. Als jouw hond langere tijd geen ontspannen contact met andere honden heeft gehad, kan een sociale wandeling een waardevolle stap zijn.

Tijdens zo’n wandeling krijgt je hond de kans om op veilige afstand te kijken, ruiken, luisteren en ervaren dat de aanwezigheid van een andere hond niets bedreigends betekent. Voor honden die snel overenthousiast of gefrustreerd raken, is dit minstens zo belangrijk: ze leren dat rustig gedrag juist leidt tot meer bewegingsvrijheid en soms zelfs verkleinen van de afstand.

Praktische aanpak

  • Kies de juiste wandelmaatjes
    Begin met een hond die geen sterke reactie oproept bij jouw hond. Vaak werkt een reu-teefcombinatie goed, of een stabiele, rustige hond.

  • Werk op afstand
    Start ruim uit elkaar. Het doel is niet om dicht bij elkaar te komen, maar dat beide honden ontspannen kunnen bewegen.

  • Lees je hond
    Houd de lijn altijd losjes, zodat je hond zelf keuzes kan maken. Merk je dat hij even inhoudt? Geef hem die ruimte – vaak zie je dat een hond dan kort snuffelt of wegkijkt, wat helpt om spanning te doorbreken.

  • Vergroot de kans op succes
    Vermijd drukke plekken. Een rustige omgeving zorgt dat je hond zich kan concentreren op de sociale ervaring, in plaats van overspoeld te raken door prikkels.

Doelen stellen

Een veelgemaakte fout is het stellen van het doel: “mijn hond moet dichterbij komen.” Dat werkt vaak averechts en geeft druk. Stel in plaats daarvan dit doel: “Vandaag wil ik dat mijn hond op ruime afstand van een andere hond kan wandelen, zonder uitvallen.” Dat is een haalbaar en waardevol doel. Het zorgt dat je vertrouwen opbouwt, zowel bij je hond als bij jezelf. En het geeft jullie de ervaring van een wandeling die gewoon prettig verloopt – precies wat je nodig hebt als stevige basis.

Extra tip voor overenthousiaste honden

Voor honden die juist graag te snel naar de ander toe willen, kan het helpen om het belonen van rustige keuzes heel duidelijk te maken. Bijvoorbeeld:

  • Hond kijkt naar de ander → Yes! + beloning bij jou.

  • Hond vertraagt in plaats van versnelt → Yes! en belonen.

  • Hond snuffelt of ontspant → rustig prijzen.

Zo leert je hond dat kalm gedrag hem iets oplevert.

Collega Laura van Popele met Chulo, op grote afstand van een hond waar hij veel moeite mee heeft.

Collega Emma Haring met haar hond Sokka
Na een vervelend incident op deze locatie, kan Sokka zich op deze afstand toch goed losmaken van de prikkel, ondanks dat ze het heel spannend vindt (houd in, hijgt, oren wat naar achteren). Toont mooi aan dat ze volledig op Emma vertrouwt.

Collega Emma Haring met haar hond Sokka.
Zo knap, de keuzes die Sokka maakt. 

Praktijkoefeningen

Oefening 1: Leer je hond focus doorbreken

Doel: Je hond leert zelf wegdraaien van een prikkel

Voorbereiding:

Ga in je tuin staan met je hond aangelijnd. Natuurlijk kun je deze oefening ook doen op een rustige plaats zonder afleiding als je geen tuin hebt. 

Uitvoering:

  1. Neem een of meerdere lekkertjes in je hand. Laat je hond er naar kijken en gooi het lekkers weg. 
  2. Zodra je hond het lekkers volgt laat je de lijn strak komen te staan en wacht je tot je hond zich naar je omdraait. Op dat moment beloon je met een flinke hand lekkers bij jou. 
  3. Als je hond het lekkers op heeft laat je je hond alsnog het lekkers zoeken met de cue "zoek".  

Oefening 2: Leer je hond focus doorbreken

Doel: Je hond leert zelf wegdraaien van een prikkel

Voorbereiding:

Zoek een plaats waar je met je hond op afstand naar prikkels kunt laten kijken. Met de kennis van drempelwaarde, ga je op een plaats staan waar je hond nog bereikbaar is en kan reageren op cue's. 

Uitvoering:

  1. Laat je hond naar een prikkel kijken. 
  2. Wacht tot je hond zich naar je omdraait en beloon dan uitbundig!

 

Mogelijke problemen

Je hond blijft plakkerig en kan zich niet zelf losmaken van de prikkel

Zodra je hond de prikkel heeft opgemerkt en bekijkt met enige alerte spanning, maar wel de lijn slap kan houden, stap je zelf naar achteren. Je houdt hierbij de riem slap en wacht tot je hond naar je omdraait.

Beloon, terwijl je nog meer stappen naar achteren zet, met een handje lekkers op de grond zoals je kippen zou voeren. 


Als je hond ineens naar voren spurt
Vermijd dat jij ook aan de riem gaat trekken. Houdt de riem wel vast en houd met je lichaamsgewicht je hond tegen, tot hij weer op "eigen pootjes" staat en laat dan de lijn heel langzaam weer van spanning afkomen. Doe je dit te snel, dan schiet je hond weer vooruit. Dat is niet de bedoeling. 

Blijft je hond zeer gefocust op de prikkel?
Loop dan achteruit, terwijl je druk op de riem blijft houden en maar deze door je handen glijdt, tot je ongeveer het einde van de lijn hebt bereik en stap in het gezichtsveld van je hond. De kans is groot dat hij dan wel weer met je meegaat. 
Werkt dit niet? Loop dan naar je hond toe terwijl je druk op de lijn houdt en de lijn weer kort maakt, tot je je hond hebt bereikt en je hem mee kunt nemen. 
Houd er in je volgende trainingen rekening mee dat je te dichtbij stond. 

Spelopdracht

Het "3..2..1..." spel!

Met deze opdracht is het de bedoeling dat je vrolijk speelt met je hond en anticipatie gaat bouwen. Hoe meer lol je samen hebt, hoe beter het is. Oefen dit spel in situaties dat er géén afleiding is!

Deze oefening kun je dan namelijk in de toekomst ook gebruiken als je hond een keer "vastgeplakt" zit aan een prikkel en je hem wilt helpen zich los te maken.

Loop zoals jullie gebruikelijk lopen, verlaag je tempo tot je stilstaat. Wacht tot je hond naar je kijkt en met een glimlach op je gezicht tel je heel langzaam af: driieeeeeeee... tweeeeeeeee.... ééééééén..... en begin te rennen!
Als je hond met je meekomt (grote kans!) dan beloon je uitbundig met lekkers. Maak er een feestje van. 

Oefen dit meerdere keren tijdens de wandelingen. Merk je dat je hond steeds vrolijk met je mee rent? Oefen het dan ook eens als je hond ergens anders naar kijkt. Tel weer af: driieeeeeeee... tweeeeeeeee.... ééééééén..... en ren de andere kant op. 

Als je dit oefent zal je zien dat je hond zich steeds sneller naar je toekeert om met je mee te rennen. Je kunt dit dan ook inzetten als er wél prikkels zijn of als je hond ergens op focust. Zorg altijd voor een speelse houding van jezelf! 

Noa reageert nu al bij 3. Waar ze ook gefocust op is: als ik begin met drieeeeee... staat ze al naast me om een feestje te vieren. 

Oefening: Ontspannen op een matje

Doel

Je hond leert dat een matje of kleedje een veilige plek is waar hij kan ontspannen, ongeacht de omgeving. Dit geeft houvast en helpt om spanning sneller los te laten.

Benodigdheden

  • Een comfortabel matje, kleed of handdoek (dat je overal mee naartoe kunt nemen).

  • Beloningen (rustige voertjes, geen spel of stuiterende snacks).

  • Eventueel een clicker of je markerwoord (“Yes!”).

Uitvoering

Stap 1 Kennismaken met het matje

  • Leg het matje neer in een rustige ruimte.

  • Elke keer dat je hond ernaar kijkt of er met een poot op stapt: markeer en beloon.

  • Beloon laag, dicht bij het matje, zodat je hond leert dat dáár iets goeds gebeurt.

Stap 2 Volledige aanwezigheid

  • Wacht tot je hond met meer van zijn lichaam op het matje komt (twee poten, dan vier poten, dan zitten of liggen).

  • Markeer en beloon steeds deze stapjes.

  • Beloon kalm, geen overdreven stemgebruik: je wilt rust uitstralen.

Stap 3 Ontspanning koppelen

  • Als je hond gaat liggen: beloon dit rijkelijk, maar nog steeds rustig.

  • Geef hem daarna een voertje tussen zijn voorpoten.

  • Herhaal dit een paar keer zodat liggen op het matje de meest lonende keuze wordt.

Stap 4 Duur en omgeving uitbreiden

  • Bouw langzaam de tijd op dat je hond ontspannen blijft liggen.

  • Neem het matje mee naar een andere kamer, later naar de tuin, en uiteindelijk naar rustige buitensituaties.

  • Beloon steeds voor kalm gedrag: rustig liggen, zuchten, hoofd neerleggen.

Belangrijk

  • Rust belonen, geen drukte: wacht tot je hond kalme signalen geeft voordat je beloont.

  • Geen “blijf”-cue nodig in het begin: je hond leert dat het matje zélf de beloning aankondigt.

  • Hersteltijd inbouwen: dit matje kan later ook gebruikt worden als “veilig station” tijdens spannende situaties.

Waarom dit werkt

  • Het matje wordt een anker van voorspelbaarheid: hier gebeurt altijd iets goeds en rustigs.

  • Voor honden die snel gefrustreerd of overenthousiast zijn, helpt dit om spanning te reguleren.

  • Voor angstige honden wordt het matje een veilige plek van waaruit ze de omgeving kunnen observeren.

Thuisopdrachten

In de laatste week staat het versterken van zelfstandige keuzes en het aanleren van ontspanning centraal. Je hond leert dat hij niet alleen kan loskomen van prikkels, maar ook actief tot rust kan komen op een veilige plek.

Dagelijkse opdrachten

  • Dagboek bijhouden: noteer in welke situaties je hond zichzelf losmaakte van een prikkel (zonder jouw hulp). Schrijf op hoe snel dit gebeurde en welke beloning hem daarbij hielp.

  • Oefen 10 minuten per dag met de oefeningen uit week 4 (focus doorbreken, 3-2-1-spel, terugschakelen van prikkels).

  • Mattraining: neem elke dag 5 minuten om de matoefening te doen:

    • Laat je hond kennismaken met het matje en beloon kalm gedrag.

    • Bouw dit uit naar rustig liggen en ontspannen.

    • Breid de oefening geleidelijk uit naar andere kamers, de tuin of een rustige buitenomgeving.

  • Herstel observeren: noteer of je hond na wandelingen of training zichtbaar tot rust kan komen (slapen, rustig snuffelen, hoofd neerleggen).

Extra tip

  • Film een korte sessie van je hond op het matje of tijdens een wandeling, zodat je subtiele signalen van ontspanning beter leert herkennen.

Afsluiting Grote Gevoelens

Een nieuw begin

Je hebt samen met je hond een intensief traject doorlopen. Misschien heb je enorme stappen gezet, misschien zijn de veranderingen subtieler geweest. Beide zijn even waardevol, want gedrag veranderen – zeker wanneer emoties groot zijn – kost tijd, oefening en vertrouwen. Onthoud: deze cursus is geen quick-fix. De vier weken zijn bedoeld als stevige basis, maar iedere hond leert in zijn eigen tempo. Het kan dus heel goed dat jij bij bepaalde oefeningen langer stil moet blijven staan. Dat is niet erg – sterker nog, dat is vaak juist de sleutel tot succes.

Het echte werk begint nu pas: blijven oefenen, herhalen en generaliseren. Zorg ervoor dat je minimaal 3 à 4 keer per week traint en spel inzet als leermiddel. Wissel van omgeving, zodat je hond leert omgaan met verschillende situaties en prikkels. Verwacht niet dat je hond altijd perfect reageert – en als het misgaat, gebruik dat dan als informatie: je stond waarschijnlijk te dichtbij of de prikkel was te intens.

Wat je wél mag verwachten, is dat je hond steeds beter leert zijn emoties te reguleren, sneller kan herstellen van spanning en vaker een bewonderingswaardige keuze maakt om contact met jou te zoeken. Iedere keer dat dit lukt, is dat een overwinning om te vieren!

Wat beïnvloedt de prognose?

Gunstig:

  • Je herkent en respecteert vroege signalen van spanning.

  • Je traint consequent en regelmatig.

  • Je bouwt rust- en hersteltijd in.

  • Je voorziet in de basisbehoeften van je hond: beweging, rust, spel, sociaal contact en mentale uitdaging.

  • Je werkt met positieve bekrachtiging en zonder dwang.

  • Je hond is lichamelijk gezond en pijnvrij.

Ongunstig:

  • Je hond herhaalt vaak het ongewenste gedrag zonder begeleiding.

  • Training is onregelmatig of er worden te grote stappen genomen.

  • Er is te weinig aandacht voor rust of herstel.

  • Straf of fysieke correcties worden ingezet.

  • Er zijn medische problemen of pijn die onbehandeld blijven.

  • Verwachtingen zijn onrealistisch (“het moet binnen 4 weken opgelost zijn”).

Tot slot

Wees trots op wat jullie samen bereikt hebben! Elke stap vooruit – hoe klein ook – is een teken van groei. Blijf nieuwsgierig, blijf oefenen, en vergeet niet dat jullie relatie het allerbelangrijkste fundament is voor verandering. 

Wil je dieper ingaan op een specifiek emotioneel systeem of verder werken met persoonlijke begeleiding? Dan kun je altijd contact met mij opnemen. Samen kijken we naar wat jouw hond nodig heeft om verder te groeien.

Bronnen:
C. Durantona, A. Horowitz - Let me sniff! Nosework induces positive judgment bias in pet dogs - ScienceDirect
2024 Nerys Mellor, Sebastian McBride, Emma Stoker and Sarah Dalesman - Impact of Training Discipline and Experience on Inhibitory Control and Cognitive Performance in Pet Dogs